ΤΟΚΕΤΟΣ
Κάθε γυναίκα θεωρεί ότι ο τοκετός ξεκινάει όταν αρχίζουν οι συσπάσεις της μήτρας, ακόμα και αν είναι ήπιες και ακανόνιστες.
Στην πραγματικότητα, ως έναρξη του τοκετού καθορίζουμε την στιγμή εκείνη, κατά την οποία οι συσπάσεις της μήτρας είναι συχνές, οργανωμένες, με αρκετή ένταση, ώστε να προκαλέσουν την διαστολή του τραχήλου. Πότε ακριβώς θα γίνει αυτό είναι άγνωστο και εξαρτάται τόσο από παράγοντες που αφορούν τη μητέρα, όσο και από παράγοντες που σχετίζονται με το έμβρυο.
Ο τοκετός χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις:
1) Η πρώτη φάση ξεκινάει από την έναρξη του τοκετού (όπως ορίστηκε παραπάνω) μέχρι την πλήρη διαστολή του τραχήλου της μήτρας. Η πρώτη φάση του τοκετού διακρίνεται στην λανθάνουσα και την ενεργό φάση. Η λανθάνουσα φάση ξεκινά από την έναρξη του τοκετού και ολοκληρώνεται όταν γίνει η διαστολή του τραχήλου φθάσει τα 3 εκατοστά. Η ενεργός φάση ξεκινά με το τέλος της λανθάνουσας φάσης και ολοκληρώνεται όταν ο τράχηλος διασταλεί πλήρως. Η φάση αυτή διαρκεί ώρες.
2) Η δεύτερη φάση ξεκινάει μετά την πλήρη διαστολή του τραχήλου και ολοκληρώνεται με τη γέννηση του μωρού. Αν χρειαστεί, μπορεί να γίνει και σικυουλκία. Η φάση αυτή διαρκεί συνήθως περίπου 30 λεπτά
3) Η τρίτη φάση ξεκινάει από την γέννηση του μωρού μέχρι την έξοδο του πλακούντα από την μήτρα. Η φάση αυτή διαρκεί συνήθως 5 λεπτά.
Με την είσοδό σας στο μαιευτήριο, υποβάλλεστε στην προετοιμασία για τον τοκετό (υποκλυσμός, ευπρεπισμός).
Κατά τη διάρκεια του τοκετού υπάρχουν συσπάσεις της μήτρας (ωδίνες) που προκαλούν προοδευτική διαστολή του τραχήλου της μήτρας μέχρι τα 10 εκατοστά με ταυτόχρονη ώθηση του εμβρύου προς τον κόλπο. Για την αντιμετώπιση των φυσιολογικών πόνων του τοκετού, υπάρχει η επιλογή αναλγητικών φαρμάκων ή επισκληριδίου αναισθησίας. Επίσης ο ‘ανώδυνος τοκετός’ μέσω της ψυχοπροφυλακτικής εκπαίδευσης.
Κατά την εξέλιξη του τοκετού, η έγκυος είναι συχνά συνδεδεμένη με τον καρδιοτοκογράφο, δηλαδή τη συσκευή που καταγράφει τον καρδιακό παλμό του εμβρύου μέσα στη μήτρα, καθώς και τις συσπάσεις της μήτρας. Επίσης, πραγματοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα δακτυλική εξέταση του τραχήλου της μήτρας, ώστε να προσδιορίζεται η εξάλειψη και η διαστολή του τραχήλου της μήτρας, καθώς και η θέση του εμβρύου.
Αρκετά συχνά κατά τη διάρκεια εξέλιξης του τοκετού, πραγματοποιείται τεχνητή ρήξη των εμβρυϊκών υμένων και απελευθερώνεται το αμνιακό υγρό στον κόλπο. Το αμνιακό υγρό περιέχει ορμόνες που ονομάζονται προσταγλανδίνες, οι οποίες επιταχύνουν την εξέλιξη του τοκετού.
Στην φάση της εξώθησης, είναι απαραίτητη η συνεργασία της εγκύου με τη μαία και τον μαιευτήρα, ώστε να μεγιστοποιηθεί η εξωθητική προσπάθεια. Οι πόνοι των ωδινών είναι χρήσιμοι σ’ αυτή τη φάση, επειδή καθοδηγούν τη γυναίκα στο να ‘σφίγγεται’ και να ‘σπρώχνει’ σαν να θέλει να διώξει τον πόνο.
Συχνά, για να αποφευχθεί ο μη ελεγχόμενος τραυματισμός του κόλπου και του περινέου κατά τη γέννηση του μωρού, πραγματοποιείται περινεοτομή.
Μετά το τέλος του τοκετού, πραγματοποιείται η συρραφή της περινεοτομής με τοπική αναισθησία, με απορροφήσιμα ράμματα που δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν.
ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΚΕΤΟΥ
Η πρόκληση του τοκετού με φάρμακα πραγματοποιείται συνήθως με κολπικά σκευάσματα που στόχο έχουν την ωρίμανση του τραχήλου και εν συνεχεία την ρήξη των εμβρυϊκών υμένων από τον γιατρό. Αργότερα χορηγείται οξυτοκίνη ενδοφλεβίως για να προκληθούν συσπάσεις της μήτρας ικανές να προκαλέσουν πρόοδο του τοκετού. Η ποσότητα της οξυτοκίνης καθορίζεται αναλόγως της εξέλιξης του τοκετού και της αντίδρασης του μωρού στις ωδίνες της μήτρας.
ΕΠΙΣΚΛΗΡΙΔΙΟΣ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ
Η επισκληρίδιος αναισθησία ανακουφίζει τους πόνους των ωδινών κατά την πολύωρη εξέλιξη του τοκετού. Πραγματοποιείται από αναισθησιολόγο στη ράχη της εγκύου, μετά από μικρή τοπική αναισθησία της περιοχής. Η δόση του αναισθητικού φαρμάκου προσαρμόζεται σε κάθε γυναίκα ανάλογα με την εξέλιξη του τοκετού.
Στη φάση της εξώθησης, ο αναισθησιολόγος θα πρέπει να χορηγήσει την κατάλληλη δόση ώστε η γυναίκα και να έχει μια ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και να νιώθει ακόμα τις ωδίνες ώστε να εξωθεί αποτελεσματικά.
ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ
Η καισαρική τομή είναι η έξοδος του μωρού μέσα από τα κοιλιακά τοιχώματα της μητέρας, μετά από τομή στη μήτρα της εγκύου, χωρίς να περάσει από τον κόλπο. Η καισαρική τομή πραγματοποιείται με τη βοήθεια ραχιαίας ή επισκληρίδιας ή γενικής αναισθησίας, όταν ο φυσιολογικός τοκετός δεν είναι εφικτός ή επιθυμητός ή όταν υπάρχουν απόλυτες αντενδείξεις γι’ αυτόν.
Οι ενδείξεις για την επιλογή της καισαρικής τομής ως μέθοδος τοκετού είνα απόλυτες και σχετικέςι:
- Μη πρόοδος του φυσιολογικού τοκετού
- Δυσφορία του εμβρύου κατά τη διάρκεια του τοκετού
- Πολύδυμος κύηση
- Ισχιακή προβολή (ή γενικότερα ανώμαλη προβολή)
- Αποκόλληση πλακούντα, πρόπτωση ομφαλίου λώρου, σοβαρή προεκλαμψία (και γενικότερα οποιαδήποτε επείγουσα κατάσταση επιβάλλει τη γρήγορη επίτευξη του τοκετού λόγω άμεσου κινδύνου για το έμβρυο ή την μητέρα)
- Παθολογικές καταστάσεις της μητέρας που καθιστούν επικίνδυνο το φυσιολογικό τοκετό λόγω πιθανής επιδείνωσης της υγείας της (π.χ. βλάβες στη σπονδυλική στήλη, βλάβες στη λεκάνη)
- Προηγηθείσα καισαρική τομή(σχετική αντένδειξη)
Η τελική απόφαση λαμβάνεται πάντα μετά από την πλήρη και ολοκληρωμένη ενημέρωση των υποψηφίων γονέων.
Η νοσηλεία μετά τη καισαρική είναι 3-4 μέρες. Η καισαρική είναι χειρουργική επέμβαση και χρειάζεται ανάρρωση 4-6 εβδομάδων. Λόγω της ουλής που δημιουργείται στη μήτρα, καλό θα είναι να μεσολαβήσει τουλάχιστον 1,5 έτος μέχρι τον επόμενο τοκετό. Για τον ίδιο λόγο υπάρχει ένας σχετικός περιορισμός στον αριθμό των κυήσεων που θα επιτευχθούν συνολικά μέσω καισαρικής τομής.